توضیحات
قسمتی از کتاب ریشه های انقلاب اسلامی ایران نیکی کدی
مقدمه ی کتاب ریشه های انقلاب ایران
انقلاب سالهای ۱۹۷۸ و ۱۹۷۹ (۱۳۵۷) و پیامدهای آن، برای نخستین بار در خلال ۲۵ سال، توجه وسيع همگانی همراه مقدار زیادی سرگردانی و ابهام را نسبت به ایران جلب نمود. این انقلاب حتی با الگوها و انتظارات کسانی که به نسبت خوبی از اوضاع ایران مطلع بودند نیز سازگار نبود. در کجای عالم قبلا دیده شده بود که رهبر یک مذهب جا افتاده به عنوان سردمدار پرشور و پرآوازه یک انقلاب عليه یک حاکم سلطنتی ظهور نماید، حاکمی که مدعی حقانیت خود و پیوندش با گذشته ملی سرزمین اش و حقانیت برنامه های اصلاحی خود بود. در کجا قبلا کسی دیده بود که حکومتی مجهز به میلیاردها دلار تسلیحات نظامی، نیروهای مسلح، پلیس مخفی و آشکار که قاعدتا همه آنها نیز آماده استفاده بود، این چنین در مواجه با شورش های متناوب، تظاهرات همگانی و وسیع، و اعتصابات از پای درآید؟ اساتیدی که به تحقیق در رشته مطالعات خاورمیانه اشتغال دارند این روزها با این سئوال که: آیا انقلاب ایران یک انقلاب مذهبی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و یا چیز دیگری بود؟ زیاد برخورد می کنند. به نظر می رسد تنها پاسخ خوبی که می توان به این پرسش داد این است که انقلاب ایران مجموعه ای از همه اینها بود. در کتاب انقلاب اسلامی ایران خواهیم دید که نارضایتی های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در طول دهها سال پای گرفته و در سال های آخر به هم پیوسته و سپس، پیوند اسلامی اصلی توده های عظیم مردم همراه با تفاسیر جدیدی از مذهب که ایده های انقلابی را توجیه می نمود آميخته گردیده و این همه در سطح وسیعی در جامعه گسترش یافت.
در تاریخ ایران عوامل بلندمدت چندی در شکل گیری اوضاع سیاسی و اجتماعی تا به امروز نقش داشته اند. در میان این عوامل یکی خصوصیات جغرافیائی این سرزمین است که، مانند سایر سرزمین های دیگر در خاورمیانه، مناسب با توسعه کشاورزی ابتدائی است (به خلاف اروپا که کار کشاورزی مستلزم آماده سازی زمین های جنگل انبوه و نیز شخم زدن های سنگین بود). از طرف دیگر، باز مانند سایر سرزمین های خاورمیانه، آبیاری زمین ها باعث شوری و آب بردگی و تخریب تدریجی آنها گردیده و بدین ترتیب، در طول قرون متمادی، بر مشکلات کشاورزی و همچنین بی حاصلی زمین ها افزوده گردید. این خود موجب تشویق مردم به قبول نوعی زندگی شبانی و ایلی در چنین شرایطی بود، همچنین نوسانات اقتصادی که بعضی در آنها نیز معلول شرایط جغرافیائی بود موجب شورشهانی گردید، به علاوه در سال های اخیر تقلید نامناسب از روش های کشاورزی غربی زوال بیشتر محیط طبیعی را به دنبال داشت.
قرن ها است که موقعیت جغرافیائی ایران برای تجارت و استراتژی بین اللملی حائز اهمیت بوده است. در مرزهای شمالی ایران اتحاد جماهیر شوروی و در مرز غربی ترکیه و عراق، و در جنوب خلیج فارس و در مشرق آن پاکستان و افغانستان قرار دارند . مساحت این کشور بیشتر از 1.5 میلیون کیلومتر مربع می باشد که قسمت اعظم آن اکنون به صورت کویر است، این مساحتی است که از هریک از کشورهای اروپائی بیشتر است. در کویر بزرگ ایران در سمت شرقی به نام های دشت لوت و دشت کویر می باشند. قسمت اعظم خاک ایران به صورت دشت مرتفعی است که پوشیده از کوه می باشد که در سلسله جبال مهم این سرزمین به نام البرز در شمال و زاگرس در امتداد شمال غربی تا جنوب شرقی قرار دارند. در فصول مختلف آب و هوای بسیار متغیری در نقاط مختلف ایران مشاهده می شود و روی همرفته ایران کشوری است که غالب نقاط آن خشک است، به استثنای مناطقی که در مجاورت دریای خزر در شمال ایران قرار دارد و بارندگی در آنجا نسبتا زیاد است، به عنوان مثال میزان بارندگی در استان گیلان جزو یکی از بالاترین مقادیر در سطح جهان می باشد. بدین سبب در این نقاط جمعیت های روستائی بیشتر و فشرده تر می باشد و میزان شورش های دهقانی را، در مقایسه با نقاطی که جمعیت های روستائی کم و پراکنده می باشند، افزایش می دهد.
از زمان های بسیار دور اقوام مختلفی در ایران زندگی می کرده اند. واژه “ایران” از ریشه کلمه آریایی می باشد. این نام به وسیله گروهی از افراد نژاد هند و اروپائی که در ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح به سمت جنوب شرقی مهاجرت کردند به کار برده شد. گروهی در ایران اقامت گزیدند و بقیه آنها نیز به سمت هند پیشروی نمودند . (واژه پارس یا Persia نام یونانی ایران می باشد که از روی نام ایالت فارس در جنوب غربی ایران گرفته شده است، در سالهای دهه ۱۹۳۰ میلادی رضاشاه نام کشور را تغییر نداد، بلکه از خارجی ها خواست که از نام بومی آن استفاده کنند.) قبل از طلوع اسلام، ایران صاحب فرهنگ و تاریخ مهمی بوده است. در آن ایام در سلسله بزرگ، هخامنشیان در سال های ۵۵۹ تا ۳۳۰ قبل از میلاد مسیح، و ساسانیان در سالهای ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی ، در ایران حکومت می کردند. سلسله دوم تا زمان فتح ایران توسط اعراب مسلمان در سال های ۶۳۷ تا ۶۵۱ میلادی ادامه داشت. در کتاب حاضر هر کجا ایران می گوئیم منظور سرزمینی است که در محدوده مرزهای جغرافیائی امروز ایران است، پس از پیروزی اعراب، تنها مغول ها، و صفویه بین سال های ۱۵۰۱ تا ۱۷۲۲ میلادی، و سپس فرمانروایانی که از سال ۱۷۹۶ میلادی به بعد بر این کشور حکومت کردند توانستند آن را به صورت یک پادشاهی واحد یکپارچه نمایند.
در بخش دیگری از کتاب ریشه های انقلاب ایران نوشته نیکی کدی می خوانیم:
ایران قبل از اسلام از لحاظ تاسیس مذاهب کشور پرباری بود، به گونه ای که بعضی از ایده های آن مذاهب به همراه محتوای اجتماعی شان در دوران بعد از اسلام نیز ادامه یافت. مذهب پیچیده و متنوعی که به نام زرتشتی خوانده می شد دارای این خصوصیت اصلی بود که در آن یک دوگانگی متضاد بین نیروی خیر و نیروی شر وجود داشت و در پایان بالاخره نیروی خیر پیروز می گردید، و نیز متضمن اعتقاداتی درباره ثواب و عقاب در آخرت و فرشتگان و شفیعان بود. بسیاری از صاحب نظران تصور می کنند که زرتشتیگری بر مذاهب یهود، مسیحیت و اسلام تاثیر گذاشته است؛ دوگانگی دیگری نیز وجود داشت که ماده را به عنوان شر و روح را به عنوان خبر می نگریست و در نتیجه تحقیر حیات دنیوی را به دنبال داشت این دوگانگی مشخصه اصلی مذهب مانوی بود که در قرن سوم توسط مانی در عراق پایه گذاری گردید – در آن زمان عراق بخشی از قلمرو فرهنگی ایران بود. بعضی از متفکرین نگرش منفی مانوی نسبت به زندگی دنیوی را منعکس کننده سقوط اقتصادی و نابرابری ها و رشد یک جامعه طبقاتی بسته دانسته اند. مانوی ها، چه قبل و چه بعد از ظهور اسلام، همواره به صورت بدعت گذاران خطرناکی پنداشته می شدند و در اکثر موارد به دست حکمرانان نابود می گردیدند. در قرون ۵ و ۶ بعد از میلاد مسیح، مزدک بنیانگزار مذهبی گردید که تفسیر متفاوت دیگری از اساس مانویت به دست می داد. به طوریکه گفته می شود او طرفدار نوعی مالکیت عمومی اشیا بود و با انبوه طرفداران خود علیه سختگیری های طبقاتی، فقر، جنگ های بی حاصل و سقوط اقتصادی که مشخصات دوران او بودند قيام نمود ( این قیام در نهایت باعث شد تا پیروزی مسلمانان بر ایران آسان گردد).
بنابراین، قضایای جنگ عادلانه بین نیروهای خوبی و عدالت از یک طرف، و نیروهای شر و استضعاف از طرف دیگر، و یا بین افرادی که از نظر اقتصادی مورد محرومیت قرار گرفته بودند با کسانی که عامل این محرومیتها بودند، به دوران قبل از اسلام و همچنین بعد از اسلام ایران برمی گردد، همانگونه که تاسی جستن به شهدا در مذاهب بزرگ ایرانی قبل ازاسلام وجود داشت.
به خاطر طبیعت اسنادی که از آن زمان باقی مانده اند، و نیز به سبب علاقه علمی صاحب نظران، اطلاع ما از تعلیمات مذهبی گذشتگان بسیار بیشتر از اطلاعاتی است که از جزئیات زندگی اجتماعی و اقتصادی آن زمان ها داریم. اما اگر همین اسناد مذهبی به جای مانده را به دقت مطالعه نمائیم به ما می گویند که در آن دوران بی عدالتی ها و نابرابری های فراوانی وجود داشت، تا حدی که مردم آن روزگار بسیار شبیه به آنچه امروز فداکاری می کنند حاضر بودند حان خود را فدا نمایند تا جهان بهتری بسازند. در اوایل دوران ظهور اسلام و در قرن های نخستیں آن چندین قیام اجتماعی در ایران به وقوع پیوست که در آنها افکار و ایده های اسلامی و قبل از اسلام همزمان وجود داشت.
از جهاتی، احیای اسلامی اخیر ایران بسیار جدید است زیرا در آن ایده هائی به گوش می خورد که قبلا هرگز شنیده نشده بود اما از جهات دیگر بسیار شبیه به سنت دیرینه ای است که هم در ایران و هم در دنیای اسلام وجود داشته است. این سنت عبارت از بیان شکایت های فرهنگی و سیاسی – اجتماعی است به تنها صورتی که برای اکثر مردم آشنا است و یک شعار مذهبی که در آن نبروهای خیر در مقابل نیروهای شر صف آرائی نموده و وعده می دهند تا مستضعفین و محرومین را به عدالت برسانند…
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.