علی بن سهل اصفهانی کیست؟
علی بن سهل اصفهانی از عرفا و دانشمندان اسلامی است که در قرن سوم هجری در اصفهان می زیسته است. مقبره او هم اکنون در محله ی طوقچی اصفهان و خانقاه دراویش خاکساری است.
شیخ علی بن سهل صوفی اصفهانی کیست؟
ابوالحسن علی بن سهل بن ازهر اصفهانی یکی از مشایخ بزرگ و عرفای قدیم اصفهان است. وی با جُنید که یکی از بزرگان عرفا است مکاتبه و مراسله داشته و همچنین با محمد بن يوسف بن معدان معروف به بناء از معاریف صوفيه متوفی به سال ۲۸۶ مصاحبت می نموده و شاگرد او بوده است. شیخ بهائی در کتاب کشکول، او را مورد ستایش قرار داده و شمه ای از انفاق و احسان و حالات معنوی او را برشمرده است .
ترجمه و شرح حال علی بن سهل در بسیاری از کتب صوفیه و غیره مانند صفة الصفوه، رساله قشیریه، تاریخ اصفهان و طرائق الحقایق آمده است، در کتاب طبقات الصوفيه ی سُلمی کلماتی عارفانه از او نقل شده که حکایت از معرفت وسیع و زهد او می نماید.
وفات على بن سهل به سال ۲۸۰ هجری قمری اتفاق افتاده و در محله طوقچی اصفهان دفن شده و مقبره اش هم اکنون خانقاهی است متعلق به دراویش خاکساری و قرن ها از زیارتگاه های بنام اصفهان بوده است.
ابن بطوطه از اهالی طنجه و سیاح معروف قرن هشتم که در سال ۷۲۷ هجری به ایران مسافرت کرده و از طریق شوشتر و ایذه و اشتركان و فیروزان به شهر اصفهان وارد شده چهارده روز در خانقاه علی بن سهل منزل کرده است، وی در این باره چنین می نویسد:
در این شهر در زاویه منسوب به شیخ علی بن سهل که شاگرد جنید بوده است منزل کردم. این زاویه مورد احترام و زیارتگاه مردم اصفهان است و در آن به مسافرین غذا داده می شود و گرمابه ای عالی مفروش به رخام دارد که دیوارهایش از کاشی است. این حمام وقف است و از مراجعه کنندگان پولی مطالبه نمی شود. شیخ این زاویه، عابد پرهیزکار، قطب الدین حسین پسر شیخ ولی الله شمس الدین محمد بن محمود بن علی معروف به رجاء بود. چهارده روز در زاویه پیش این شیخ قطب الدین بودم و از مراتب خدا پرستی و درویش نوازی او و تواضعی که در برابر فقرا داشت چیزها دیدم که مایه اعجابم بود. شیخ در پذیرایی و اکرام من مبالغت فرمود و جامه ای نیک به من بخشید و همان ساعت که به زاویه رسیدم غذایی با سه عدد خربوزه ی اصفهان که تا آن روز نخورده بودم برایم فرستاد. روزی شیخ قطب الدین در زاویه ای که منزل کرده بودم به دیدن من آمد. منزل من مشرف به باغی بود که تعلق به شیخ داشت، آن روز لباس های شیخ را شسته و در باغ پهن کرده بودند تا بخشکد. از جمله لباسها جبه ی سفید گشادی بود که در آن نواحی «هَرزِمیخی» نامیده می شود و من چون آن را دیدم با خود اندیشیدم که مستحق چنین جبه ای هستم. شیخ که به منزل من آمد در باغ نگریست و یکی از خدامش را گفت برو و آن جامه هرزمیخی راپیش من آر. جامه را آوردند و شیخ آن را بر من پوشانید من به پایش افتادم و بر آن بوسه ها زدم. (سفرنامه ی ابن بطوطه، چاپ تهران، صفحه ی 191)
«على بن سهل» از قدمای مشایخ اصفهان بوده و در ارشاد و دستگیری مردم و تهذیب اخلاق آنها کوشش بسیار می کرده است. در کتب تراجم احوال برای صفات عالیه و کرامات او داستان ها نقل کرده اند. مخصوصا راجع به سخاوت او صاحب کتاب طرايق الحقایق چنین نقل می کند:
وقتی عمرو بن عثمان مکی را سی هزار درم وام برآمد به اصفهان خدمت شیخ در آمد و طلب یاری نمود، بدون آنکه او را آگاه نماید دراهم را به مکه فرستاد و او را بنواخت و گسیل کرد. او می رفت و از وام خواهان در اندیشه. چون به مکه رسید وام را باز داده یافت و بر آسود و فتوت شیخ را به اعلى مراتب معلوم نمود. خانقاه علی بن سهل تا اوایل قرن یازدهم هجری آباد بوده و اکابر ومشایخ صوفیه از بلاد دور بدانجا می آمده اند.